| اكثريت رو دست خورد. اقليت به هدفش رسيد. تركيب كميسيون ويژه برجام، ٩ بر شش به نفع طيف منتقدان بسته شد. حالا بلندترين تريبون هسته‌اي مجلس در اختيار آنهاست. حتي اگر خبري از لايحه برجام هم نشود، باز هم موقعيت مانور براي «دلواپسان» مجلس بهتر از قبل شده است؛ موقعيتي كه آنها در ٢٤ ماه گذشته به هيچ عنوان از آن چشم‌پوشي نكرده‌اند. با اين وضعيت دولتي‌ها بايد در انتظار انتقادات پرشورتري در مجلس باشند. كميسيون برجام با تركيبي كه به وضوح نزديك به جبهه پايداري است به راحتي از كنار موضوعاتي مثل وضعيت لايحه برجام و اما و اگرهايي كه در ابعاد سياسي و فني مطرح شده است، نخواهد گذشت. در مقابل هم وزن حاميان توافق آنقدر در اين مجموعه سنگين نيست كه بتوان به كنترل برخي انتقادات اميدوار بود.ليست مشترك؛ جدالي يك ماهه بر سر تركيب ١٥ نفرهاختلاف بين دو فراكسيون سياسي مجلس بر سر تركيب اين كميسيون را مي‌شد از جدالي يك ماهه فهميد كه تنها ساعاتي قبل از جلسه علني ديروز به نتيجه رسيده بود. آن‌هم با قدري عقب‌نشيني توسط علي لاريجاني. بر اساس مدل از پيش توافق شده بين فراكسيون‌هاي مجلس قرار بود از ليست مشترك اين دو مجموعه، پنج نامزد به عنوان سهم فراكسيون رهروان، پنج نامزد به عنوان سهم اصولگرايان و پنج نامزد هم با توافق دو فراكسيون به صحن علني معرفي شوند. در نهايت اما هشت نماينده از دو مجموعه اين توافق را ناديده گرفتند و در صحن علني اعلام نامزدي كردند تا انتخابات با ٢٣ كانديدا برگزار شود. صبح ديروز فراكسيون رهروان سيدمحمدحسين ابوترابي‌فرد، جواد جهانگيرزاده، سيدحسين نقوي‌حسيني، غلامرضا تاجگردون و عباسعلي منصوري آراني را به عنوان نامزدهاي خود به صحن علني معرفي كردند. در مقابل فراكسيون اصولگرايان روي نامزدي مهرداد بذرپاش، عليرضا زاكاني، حسين نجابت، ابراهيم كارخانه‌اي و سيدمحمود نبويان به توافق رسيدند و نهايتا علاءالدين بروجردي، منصور حقيقت‌پور، محمدمهدي زاهدي، محمداسماعيل كوثري و مسعود پزشكيان نيز ليست پنج نفر نامزد مشترك دو فراكسيون را تشكيل دادند. توافق بر سر اين ليست اما تنها كمتر از يك ساعت بعد توسط ٨ نفر از نمايندگان دو فراكسيون متزلزل شد. جايي كه چهره‌هايي نظير وحيد احمدي، غلامرضا مصباحي مقدم، محمدحسن آصفري، محمدعلي اسفناني، ايرج عبدي، الهيار ملكشاهي، احمد بخشايش و جبار كوچكي‌نژاد نيز اعلام نامزدي كردند. از اين جمع تنها وحيد احمدي بود كه توانست وارد تركيب نهايي كميسيون برجام شود و به جاي آن جواد جهانگيرزاده از فهرست مورد توافق جايي در اين تركيب پيدا نكرد. با اين وجود شايد عمده تاثير نامزدهايي را كه در لحظه آخر و خارج از ليست توافق شده وارد انتخابات شدند مي‌شد بر تركيب آرايي ديد كه بين گرايش‌هاي مختلف تقسيم شده بود. جايي كه چهره‌هاي فراكسيون رهروان ٢٨٧ راي را در پايين ليست بلا اثر كردند تا صدر جدول تقسيم آرا در اختيار كامل جريان منتقد مذاكرات قرار بگيرد.منتقداني كه خلف وعده كردندنكته مهم‌تر اما پايين قرار گرفتن نامزدهاي فراكسيون رهروان بود. نامزدهايي كه اتفاقا مورد توافق فراكسيون اصولگرايان هم قرار گرفته بودند. وضعيت پخش آرا بين اين افراد حكايت از آن داشت كه احتمالا قسمت عمده‌اي از منتقدان توافق هسته‌اي بر خلاف تفاهم بين دو فراكسيون، در راي‌گيري نهايي تنها نام نامزدهاي مد نظر خود را در برگه راي نوشته‌اند. البته يك حساب و كتاب سرانگشتي هم نشان مي‌دهد كه احتمالا تعداد قابل توجهي از نمايندگان به كمتر از ١٥ نامزد در اين انتخابات راي داده‌اند. كل آراي ماخوذه در اين انتخابات دو هزار و ششصد و چهل و چهار راي به ازاي ٢٢٥ نماينده حاضر در مجلس بوده است. تقسيم عدد كل آرا بر تعداد نمايندگان حاضر نشان مي‌دهد كه به‌طور متوسط چيزي كمتر از ١٢ اسم روي هر برگه راي ثبت شده بوده كه اين نشان از آن دارد كه عده‌اي از نمايندگان به گرايش‌هاي سياسي مقابل خود راي نداده‌اند. اتفاقي كه با توجه به راي بيشتر نامزدهاي اقليت به نظر مي‌رسد تنها توسط اعضاي اين كميسيون انجام شده باشد. به عبارتي نامزدهاي فراكسيون اصولگرايان هم راي همفكران خود و هم راي فراكسيون رهروان را كسب كرده و در صدر ليست قرار گرفتند. حال آنكه نامزدهاي فراكسيون اكثريت به دليل اينكه قسمتي از اقليت ترجيح دادند جاي نام آنها را روي برگه راي سفيد بگذارند، در قسمت‌هاي پايين ليست جا خوش كردند. اين وضعيت پيامي ويژه براي روزهاي آينده و آنچه قرار است در كميسيون ويژه برجام بگذرد، دارد. مهم‌ترين آن اينكه احتمالا طيف منتقد حتي در حد دادن يك راي به نامزدهاي ليستي كه خود بر سر آن توافق كرده‌اند هم حاضر نيست با طيف موافق برجام كنار بيايد. البته شايد در ميان‌مدت اين اتفاق پيام‌هاي ويژه‌تري هم براي ائتلاف‌هاي انتخاباتي مجلس دهم در جريان اصولگرا داشته باشد.منتقد قديمي؛ رييس احتماليكميسيون ويژه برجام در حالي پاي كار بررسي نتيجه مذاكرات هسته‌اي خواهد رفت كه نخستين ماموريت آن انتخاب رييس و هيات رييسه اين كميسيون خواهد بود. با توجه به اينكه طبق قانون، اعضاي هيات رييسه مجلس نمي‌توانند به عضويت هيات رييسه كميسيون‌ها در بيايند عملا قرار گرفتن محمدحسن ابوترابي‌فرد براي چنين جايگاهي منتفي خواهد شد. به اين ترتيب دو گزينه رياست براي اين كميسيون عبارت خواهند بود از علاالدين بروجردي و محمداسماعيل كوثري. دو چهره‌اي كه گويا طيف موافق و منتقد برجام آنها را نامزد خود خواهند كرد. توازن ٩ به شش كميسيون به نفع منتقدان اما احتمال رياست كوثري بر اين مجموعه را تا حد زيادي قطعي مي‌كند. او كه در تمام ٢٣ ماه مذاكرات هسته‌اي از منتقدان جدي ديپلماسي دولت بود اكنون در اين مسند هم مي‌تواند رياست بر دو رييس خود در صحن علني و كميسيون امنيت ملي، يعني ابوترابي‌فرد و علاالدين بروجردي را تجربه كند و هم موضع محكم‌تري براي بيان انتقاداتش به دست بياورد. به همين منوال به نظر مي‌رسد كه ديگر اركان هيات رييسه اين كميسيون هم تا حد زيادي سهم منتقدان برجام شود. از جمله سخنگوي كميسيون كه مي‌تواند در هفته‌هاي آينده به يك چهره رسانه‌اي در ايران تبديل شود. اين سمت هم در كميسيون برجام دو نامزد خواهد داشت؛ سيد حسين نقوي حسيني و مهرداد بذرپاش. دو چهره‌اي كه هر چند عضويت دو فراكسيون رقيب را پذيرفته‌اند اما بر سر موضع هسته‌اي موضعي واحد دارند و از روز اول در صف منتقدان اصلي مذاكرات بوده‌اند.اختلافات بنيادين در كميسيون ويژهكميسيون برجام هر چند با هدف رسيدن به يك موضع واحد درباره توافق هسته‌اي تشكيل شده اما بعيد به نظر مي‌رسد كه نهايتا چنين محصولي خروجي آن باشد. چه آنكه هم‌اكنون بر سر اساسي‌ترين موضوعات مربوط به توافق هسته‌اي هم گاهي نظر اعضاي منتخب اين مجموعه با هم تفاوتي ١٨٠ درجه‌اي دارد. از جمله بر سر ارايه برجام به صورت لايحه به مجلس. جايي كه برخي اعضا چون غلامرضا تاجگردون، مسعود پزشكيان و عباسعلي منصوري آراني معتقد به چنين اقدامي نيستند اما در مقابل طيف منتقدان بر آن تاكيد جدي دارند. هر چند شايد كثرت تعداد منتقدان در اين مجموعه بتواند زمينه دست بالا گرفتن آنها را در هر موضوعي فراهم كند اما در مورد بحث لايحه چون قضيه يك طرف ديگر به نام دولت هم دارد، معلوم نيست ماجرا به كجا برسد.نقشه‌هاي جديد منتقدان؛ از تصويب فكت‌شيت تا طرح جايگزيناما هر چه باشد به نظر مي‌رسد منتقدان به راحتي نمي‌خواهند موضع فرادستي خود در اين كميسيون را ناديده بگيرند. تنها ساعاتي بعد از انتخاب اعضاي كميسيون بود كه آنها نشان دادند براي اقداماتي جديد آستين بالا زده‌اند. از جمله اين اقدامات موضوعي است كه مهرداد بذرپاش به آن اشاره كرده است؛ «در حين مسير، ممكن است اجراي برجام نيازمند وضع قوانين جديد و فكت‌شيت‌هاي مختلف در قالب قانون باشد كه اين يكي از وظايف كميسيون ويژه خواهد بود؛ يعني تصويب قوانيني كه ضمانت اجراي بهتر برجام را فراهم كند و امكان انحراف طرف غربي را نيز از بين ببرد. » او همچنين تاكيد كرده كه « جمع‌بندي و گزارش كميسيون ويژه پس از پايان بررسي برجام به صحن مجلس ارايه مي‌شود نه شوراي عالي امنيت ملي» و بدين‌ترتيب يك بار ديگر نشان داده طيف منتقدان اصلا تمايل ندارند تا جايگاهي كه دولت براي شوراي عالي امنيت ملي در اين موضوع مد نظر دارد را جدي بگيرند. مهم‌تر از اين اما موضوعي است كه عليرضا زاكاني مطرح كرده است. او گفته دولت بي‌هيچ حرف و حديثي بايد برجام را به صورت لايحه تقديم مجلس كند. مساله اساسي اين نيست. مساله راهكار جايگزيني است كه زاكاني براي احتمال عدم ارايه اين لايحه طرح كرده است؛ «در غير اين صورت نمايندگان مجلس طرحي را آماده مي‌كنند كه اين طرح آماده است اما اين راه دوم است بنده يقين دارم دولت اين كار را مي‌كند زيرا راهي غير از اين وجود ندارد، مجلس مي‌خواهد به اين مساله ورود كند و دولت بايد اين كار را انجام دهد. » اينكه طرح مورد نظر زاكاني و منتقدان چيست را كسي نمي‌داند. معلوم نيست مجلس چگونه مي‌خواهد درباره توافقي كه خود هيچ نقشي در فرآيند مذاكرات و به نتيجه رسيدن آن نداشته، طرح ارايه دهد. اين موضوعي است كه شايد در آينده نه‌چندان دور زمينه تقابل‌هاي تازه هسته‌اي در بهارستان را كليد بزند.*روزنامه اعتماد |  |
↧
برجام در كميسيون ٦+٩/ منتقدان ظریف در کمیسیون ویژه
↧